Αν και για πολλά χρόνια οι επιστήμονες πίστευαν πως η οστεοαρθρίτιδα είναι αποτέλεσμα της «φθοράς» των αρθρώσεων, πλέον τη θεωρούν ασθένεια των αρθρώσεων που προκαλείται από διάφορους παράγοντες.
ΑΙΤΙΑ ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ
Γονίδια
Διάφορα γενετικά χαρακτηριστικά μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας σε ένα άτομο όπως π.χ. ένα σπάνιο ελάττωμα στην παραγωγή του κολλαγόνου, της πρωτεΐνης που συνθέτει το χόνδρο. Αυτή η ανωμαλία μπορεί να προκαλέσει οστεοαρθρίτιδα ακόμη και σε άτομα ηλικίας 20 ετών.
Άλλα κληρονομικά χαρακτηριστικά μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά τον τρόπο που τα οστά ταιριάζουν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα ο χόνδρος να φθείρεται πιο γρήγορα από το συνηθισμένο. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι ένα γονίδιο που ονομάζεται FAAH, και στο παρελθόν συνδεόταν με την αυξημένη ευαισθησία στον πόνο, είναι υψηλότερο σε άτομα με οστεοαρθρίτιδα γονάτου, από ότι σε άτομα που δεν πάσχουν από τη νόσο.
Αυξημένο βάρος
Το υπερβολικό βάρος ασκεί επιπλέον πίεση στους γοφούς και τα γόνατα και με τα χρόνια μπορεί να προκαλέσει γρηγορότερη φθορά των χόνδρων των αρθρώσεων. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα υπέρβαρα άτομα έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν οστεοαρθρίτιδα στα χέρια. Αυτές οι μελέτες δείχνουν ότι ο υπερβολικός λιπώδης ιστός παράγει φλεγμονώδεις χημικές ουσίες ( κυτοκίνες ) που μπορεί να βλάψουν τις αρθρώσεις.
Τραυματισμός και σωματική καταπόνηση
Οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή ο τραυματισμός των αρθρώσεων ( ένα κάταγμα, μια χειρουργική επέμβαση ή μια ρήξη συνδέσμου ) μπορεί να οδηγήσει σε οστεοαρθρίτιδα. Μερικοί αθλητές, παραδείγματος χάριν, παθαίνουν επανειλημμένα βλάβες αρθρώσεων, τενόντων και συνδέσμων, που μπορεί να επιταχύνουν τη φθορά του χόνδρου. Η ορθοστασία για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι επαναλαμβανόμενες κάμψεις, το σήκωμα βαρέων αντικειμένων, ή άλλες κινήσεις μπορεί επίσης να φθείρουν πιο γρήγορα τον χόνδρο. Επίσης, όταν οι μύες που στηρίζουν τις αρθρώσεις είναι αδύναμοι, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας.
Άλλοι παράγοντες
Διάφοροι άλλοι παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν οστεοαρθρίτιδα. Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να αφορούν παθήσεις των οστών και των αρθρώσεων όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ορισμένες μεταβολικές παθήσεις όπως η αιμοχρωμάτωση, η οποία αναγκάζει το σώμα να απορροφά περισσότερο σίδηρο, ή η ακρομεγαλία, που αναγκάζει το σώμα να παράγει πολύ περισσότερη αυξητική ορμόνη.
ΠΡΟΛΗΨΗ ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ
Από όλα τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό πως η οστεοαρθρίτιδα δεν είναι ένα αναπόφευκτο κομμάτι της γήρανσης, αλλά το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων, πολλοί από τους οποίους μπορεί να προληφθούν.
Για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας οι γιατροί προτείνουν:
Διατήρηση υγιούς βάρους
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το υπερβολικό βάρος είναι ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας. Τα επιπλέον κιλά ασκούν μεγαλύτερη πίεση στις αρθρώσεις, κυρίως στα ισχία και τα γόνατα. Κάθε παραπανίσιο κιλό αυξάνει κατά σχεδόν 4 κιλά την πίεση στα γόνατά και τους γοφούς. Με τη πάροδο του χρόνου, αυτή η καταπόνηση διαλύει το χόνδρο αυτών των αρθρώσεων.
Αλλά το πρόβλημα δε σταματά εδώ. Ο λιπώδης ιστός παράγει πρωτεΐνες που ονομάζονται κυτοκίνες, οι οποίες καταστρέφουν τον ιστό των αρθρώσεων. Όταν η αυξάνονται τα κιλά, το σώμα απελευθερώνει περισσότερες κυτοκίνες. Η απώλεια ακόμη και μερικών κιλών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο οστεοαρθρίτιδας στο μισό.
Έλεγχος σακχάρου στο αίμα
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο διαβήτης, μπορεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης επιταχύνουν το σχηματισμό ορισμένων μορίων που κάνουν τους χόνδρους πιο άκαμπτους και ευαίσθητους στη μηχανική καταπόνηση. Ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει επίσης συστηματική φλεγμονή που οδηγεί σε απώλεια του χόνδρου. Ενδεικτικά, οι μισοί Αμερικανοί που διαγιγνώσκονται με διαβήτη έχουν επίσης και αρθρίτιδα.
Σωματική άσκηση
Η σωματική δραστηριότητα είναι η καλύτερη θεραπεία για την οστεοαρθρίτιδα. Είναι επίσης ένας από τους καλύτερους τρόπους για να διατηρηθούν υγιείς οι αρθρώσεις. 30 λεπτά μέτριας έντασης άσκησης πέντε φορές την εβδομάδα βοηθά τις αρθρώσεις να παραμένουν εύκαμπτες και δυναμώνει τους μύες που στηρίζουν τα ισχία και τα γόνατα. Η άσκηση επίσης ενισχύει την καρδιά και τους πνεύμονες, μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη και βοηθάει στη διατήρηση σωστού βάρους.
Προσοχή στους τραυματισμούς
Επειδή ο χόνδρος δεν επουλώνεται εύκολα, μια τραυματισμένη άρθρωση είναι σχεδόν επτά φορές πιθανότερο να αναπτύξει αρθρίτιδα από μία που δεν έχει τραυματιστεί ποτέ. Κατάγματα, εξαρθρώσεις – ακόμη και ρήξεις συνδέσμων – μπορεί να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο της οστεοαρθρίτιδας, η οποία εκδηλώνεται περίπου στο 50% των ανθρώπων που βιώνουν έναν τραυματισμό.
Υγιεινός τρόπος ζωής
Η καλύτερη άμυνα κατά της νόσου της οστεοαρθρίτιδας είναι ένας υγιεινός τρόπος ζωής. Η υγιεινή διατροφή, η άσκηση, ο καλός ύπνος, η διαχείριση του άγχους, η μείωση του καπνίσματος και του αλκοόλ μπορεί να έχουν τεράστια επίδραση στην υγεία των αρθρώσεων.
Πηγή: Arthritis Foundation
